Boekje

Beleef en ervaar een kunstwerk!

Het enige museum waarbij je alle kunst kunt:
Horen
Ruiken
Zien
Proeven
Voelen

Introductie

Waar ruiken de kunstwerken naar?
Hoe smaakt het museum?
Wat zie je zoal?
Wat voel je als je de kunstwerken aanraakt?

Doe je schoenbeschermers aan en stap in een zintuigelijke wereld van kunst en verbeelding!

Voorwoord

Sta je wel eens stil bij het gebruik van je zintuigen? Het lijkt zo vanzelfsprekend, dat je kunt horen, zien, ruiken, proeven en voelen, dat is toch eigenlijk een wonder! Daarom is het de hoogste tijd om eens heel bewust je zintuigen te gaan prikkelen.

Dat kan nu. In het Mobiele Museum, vol met kunstwerken die jouw zintuigen prikkelen, gemaakt door en voor mensen met én zonder zintuigelijke beperkingen. Kunst die je kan voelen, ruiken, horen, proeven en opeten! Ontdek hoe kleuren ruiken. Hoe een dove kunstenaar de trillingen van muziek omzet in kunst. Proef de kunst, ruik de sfeer en zie of hoor de diverse kunstwerken. En hoe een specifiek zintuig je superpower kan worden wanneer een ander zintuig ontbreekt .

Ervaar deze unieke artistieke zintuigelijke reis zelf in Sensory MoMa.

Kunst gemaakt door kunstenaars met en zonder beperkingen. Het zintuigelijke kunstenaars collectief bestaande uit: Mirjam Koornneef, George Kabel, Jofke van Loon, Mira Ticheler, Allard Medema, Jorg Hempenius, Bob Wijnen, Sjoerd van Rooij, Bastiaen Bot, Kirsten de Ven, Geeske van Voorthuijsen, Ildikó Boronkay en kunstenaars collectief “Zie je wel(?)”.

Mira Ticheler – ‘De geur van thuis’

Mira Ticheler is een conceptueel kunstenaar en ruimtelijk ontwerper die mensen inspireert om hun creativiteit te herontdekken. Na haar afstuderen in 2009 aan de kunstacademie in Den Haag, richtte zij zich op het creëren van ruimtelijke objecten en totaalbelevingen. Haar werk, vaak begonnen vanuit een bepaald thema, omvat community art-projecten die bijzondere samenwerkingen en betrokkenheid stimuleren. Naast haar artistieke werk is Mira medeoprichter van stichting CitySenses, de Seizoensacademie en cultuurcentrum Pygmalion Poort.

Haar doel is om mensen uit hun comfortzone te halen en opnieuw in verbinding te brengen met de creativiteit in zichzelf.

Voor Sensory MoMa heeft Mira een multi zintuigelijke poëtische installatie gemaakt waarbij 12 verhalen worden verbonden met stenen uit diverse landen en unieke bijbehorende geuren…. Op een hellend vlak, gelijk aan de hoek van de evenaar, liggen twaalf stenen te wachten op herkenning. Elke steen heeft een sleutelgat, waarin de geuren zijn gevangen. Tussen de stenen tekenen de wereldzeeën zich af in de vorm van verhalen vol verlangen, weemoed, geluk en verdriet. Twaalf gedichten gaan over de herkomst van de stenen en twaalf gedichten gaan over geuren van thuis. De stenen en geuren zijn aan elkaar gekoppeld via parallellen in de verhaallijnen. Laat je meevoeren en ontdek de geur van thuis!

George Kabel – ‘Spel’

Sjoelen op een bed van knikkers. Als kind hebben wij onszelf en de ons omringende werkelijkheid spelenderwijs leren kennen. Spelen daagt je uit om je zintuigen te gebruiken en te beoefenen. Veel van onze vaardigheden hebben we hieraan te danken. Het spel is ook een bron van creativiteit. En via het spel verkennen we onze grenzen.

Helaas hebben we als volwassenen het spelen een beetje verleerd of zelfs afgeleerd. Met dit kunstwerk nodig ik de bezoeker uit om weer eens onbekommerd te gaan spelen. Daarbij worden de verschillende zintuigen aangesproken.

Het spel bestaat uit een bak vol knikkers en een stuk zeep dat over de knikkers kan rollendoor er een zetje tegen aan te geven. Tijdens het bewegen van de zeep komt de geurervan vrij. De knikkers liggen op spiegels. Dit versterkt het visuele aspect.Aan iedere kopse kant van de bak hangt een gong. Deze fungeert als doelwit. Het is de bedoeling om die met het stuk zeep te raken.

George Kabel – ‘Oorsprong’

Dit werk heeft als thema thuiskomst. Als pasgeboren kind hebben we de ons omringende werkelijkheid leren kennen met behulp van tastimpressies (via handen, mond en huid),geuren en geluiden. Op latere leeftijd zijn we het gebruik van geur en tast gaan verminderen en soms zelfs gaan verwaarlozen.

Op een gegeven moment hebben we taal, symbolen, regels, normen en taboes geleerd. Hierdoor hebben we onder andere afstand gecreëerd tussen ons en de mensen en de dingen om ons heen. Er is daarmee ook een verandering ontstaan in het gebruik van onze zintuigen. In onze cultuur is bijvoorbeeld het zien dominant geworden ten opzichte van detast.

Wat we als baby met onze handen spontaan mochten voelen, is later niet meer zo vanzelfsprekend. Wat weten we nog van onze eerste prille levensjaren? We hebben er weinig herinneringen aan en we kenden nog geen woorden om deze vast te kunnenhouden. Is het mogelijk om de pre talige levensfase op een andere manier opnieuw te beleven? Kunnen we de eerste tast- geluid- en geursensatie van toen nog herbeleven en opnieuw ervaren? Durven we onze normen en taboes, die we als kind niet hadden, even los te laten? Ofwel kunnen we de schroom om dingen aan te raken, overwinnen?

Met behulp van een voelbox, gedragen door een mensfiguur, wordt dit thema zintuiglijk gemaakt.
Voel, luister en neem de geur op.

Jorg Hempenius – ‘Geurexpert met Impact’

Jorg Hempenius heeft bij bijna alle kunstwerken in Sensory MoMa de geuren gemaakt en ontwikkeld.

Jorg Hempenius is een gepassioneerde geurexpert die werkt aan een breed scala vaninnovatieve projecten. Als geurontwerper gaat zijn werk verder dan alleen het creëren van geuren; hij richt zich ook op de praktische toepassing ervan. Elk project en elke klant is uniek, en dat vraagt om maatwerk en vernieuwende aanpakken.

Jorg streeft ernaar om geur op een manier in te zetten die een blijvende impact maakt. Of het nu gaat om het oproepen van nieuwe herinneringen of het herbeleven van oude. Zijngeuren raken mensen diep. Hij brengt kunstwerken, schilderijen en zelfs films en presentaties tot leven door geur een centrale rol te geven. Waar geur impact kan maken, daar is Jorg te vinden.

Bob Wijnen – Muziek en geluid

Bob Wijnen is een pianist en hammondorganist die met veel gevoel en diepgang speelt, maar het oergevoel in de jazz niet schuwt. Als veelgevraagd begeleider staat hij bekendom zijn geweldige gehoor en is daarnaast ook een elegante en avontuurlijke solist. Voor het museum heeft hij de Sensory MoMa jingle en compositie gemaakt op Victoryboogie woogie muziek. Deze muziek heeft Mondriaan geïnspireerd tot het maken van het schilderij wat in het museum staat…. Nu komen dankzij Bob muziek samen met de geuren van Jorg.

Jofke van Loon – Gevoel

Jofke van Loon maakte een Mondriaan die je kan voelen, zien en ruiken en door de muziek van Bob kan horen. In haar Studio Xplo in Tilburg werkt Jofke van Loon onder andere met mensen met een visuele beperking. Toen een cursiste zonder visueel geheugen vragen stelde over kleuren, besloot Jofke een oplossing te vinden die aansluit bij de ervaringen van blinden en slechtzienden. Tussen 2014 en 2017 ontwikkelde ze de Taktila-methode™, waarbij kleuren en hun mengvormen worden vertaald naar tastbare texturen. Dit innovatieve systeem stelt (kleuren)blinde mensen in staat om kleurenleer op een gelijkwaardig niveau te begrijpen als zienden en om een emotionele connectie met kleur te ontwikkelen. Het Taktila™-systeem is inmiddels als merk geregistreerd en wordt toegepast in verschillende educatieve en kunstzinnige contexten.

Sensory MoMa heeft een Taktila-voelreplica van Piet Mondriaans VictoryBoogie Woogie aangeschaft, waarmee blinde en slechtziende bezoekers de complexiteit van de plaatsing van de kleurvlakken en de compositie van dit meesterwerk kunnen ervaren.

Sjoerd van Rooij

Sjoerd van Rooij (doof), een grafisch ontwerper en kunstenaar uit Lichtenvoorde, brengt het onzichtbare geluid van alledaagse apparaten tot leven in zijn unieke kunstwerk. Doordat Sjoerd doof is, ervaart hij de wereld door trillingen, zoals die van een laptop of een cd-rom, en vertaalt deze gevoelservaringen naar visuele vormen. Zijn werk maakt de subtiele trillingen en bewegingen van het nummer wat Bob wijnen schreef bij het Mondriaan kunstwerk geïnspireerd op Victory boogie woogie muziek zichtbaar en biedteen nieuw perspectief op geluid.

Sjoerds kunst is eerder getoond in Lichtenvoorde, Laag-Keppel en zelfs Den Haag. Hijstreeft ernaar zijn grafische ontwerpen op grotere schaal tentoon te stellen, zodat meer mensen kunnen ervaren wat hij als dove kunstenaar voelt en overbrengt.

Ildikó Boronkay

Ildikó Boronkay (doof) is een veelzijdige kunstenares die bekend staat om haar diverse stijlen en unieke afwerking. Of haar kunst nu leven brengt of rust uitstraalt, Ildikó heefteen talent voor het perfect afstemmen op de wensen van haar opdrachtgevers, wat resulteert in unieke en persoonlijke kunstwerken. Haar handtekening, “Ildi”,weerspiegelt haar Hongaarse afkomst en markeert haar onderscheidende stijl.

Ildikó maakte voor Sensory MoMa twee verschillende zintuigelijke snoeppotten van keramiek met daarin de zintuigelijke snoepjes gemaakt door Daniël van Artisanal Cuisine. Ze staan bij de in- en uitgang. De 5 zintuigen: horen, ruiken, zien, proeven en voelen komen in de keramiek snoeppot samen. Voor blinden en slechtzienden zijn dunne kleirolletjes als woordjes in het reliëf voelbaar. Daarbij wordt er gelet op het kleurcontrast in het glazuur voor slechtzienden. Tot slot zorgt het proeven van de snoepjes van Daniel voor een verfijnde zintuiglijke smaakbeleving met een luid hoorbare mmm als gevolg.

Zie je wel (?) – ‘Geen contrasten, geen beleving’

“Ei gevoel”
Stel je voor. Het enige waarvan je je bewust bent is jezelf in een lege, geurloze ruimte. Je kunt je eindeloos naar alle richtingen bewegen zonder tegen een obstakel te botsen of tegen een muur te lopen. Je hebt wel een bodem waarop je kunt staan, lopen, liggen, zitten. De bodem verandert nooit van structuur. In de ruimte is de temperatuur altijd hetzelfde. Je weet niet of het licht of donker is, want in de ruimte is niks te zien. De enige geluiden die je hoort zijn de geluiden die jezelf maakt en de keren dat er dichtbij jou iets met een tik op de bodem van de ruimte valt. Je voelt ook alleen jezelf en dat iets. De eerste keer nam je impulsief dat iets in je handen. Je weet niet meer waarom je daarna het iets in je mond stopte. Daar veranderde het iets van structuur. Je slikte het door. Het iets is niet lekker en niet vies. Telkens als er weer een iets vlakbij jou valt eet je het. Dat iets zorgt ervoor dat………… voor wat zorgt het iets eigenlijk? Je weet niet dat je leeft, want je bent in de ruimte nog niks tegengekomen dat beweegt zoals jij, dat ademt zoals jij en geluid kan maken zoals jij. Je hebt ook nog nooit meegemaakt dat bewegen, ademen en geluid maken kan stoppen bij iets zoals jij, laat staan dat je eraan denkt dat dit ook jou kan overkomen en dat je dan dood bent. Je kent niet de emoties van het horen van iets moois of lelijks, het zien van iets moois of lelijks, het voelen van dreiging of veiligheid. Je kent geen angst, want er gebeurt niks in de ruimte waar je bent. Je kent ook niet de behoefte om een schuilplek te hebben, want je hebt het nooit koud, nooit te warm, je oren worden niet geteisterd door lawaai. Je hebt geen reden om op zoek te gaan naar geborgenheid. Contrasten maken het mogelijk om het leven te beleven…

Als we aldoor hetzelfde zouden zien, horen, voelen, ruiken en proeven, zouden we geen emoties hebben. De contrasten en de schakeringen daartussen roepen onze emoties op. Blindgeborenen die ook geen verschilkunnen waarnemen tussen licht en donker, zien met het achterhoofd evenveel als met de ogen, helemaal niks dus. Aldoor zwart zien is ook niet wat blindgeborenen beleven. Er is geen kleur. Je staat nu bij een GROOT EI waar je in kunt zitten en liggen. Het ei kan open en dicht.

Op de buitenkant van het ei kun je met je vingers witte paden volgen die je naar de ingang brengen. Op weg naar de ingang zijn er geen kleuren die je kunnen misleiden. Hoe zit dat met geluid, gevoel, geur en smaak? Leven is het veilige en beschermende gevoel van geborgenheid en het verlangen naar ruimte en vrijheid. Hoe kwetsbaar is de geborgenheid van de rups in de cocon, van het nog ongeboren kuiken in het ei, van de mensen in hun huizen? Hoe wordt de buitenwereld beschermd tegen het gevaar wat vanbinnen naar buiten komt? Wat heeft de buitenwereld ons te bieden als de plek waar wij ons veilig wanen niet zo veilig blijkt te zijn? Volg de paden op het ei en vind jouw persoonlijke antwoord.

Tekst door Corrie Balemans. Corrie is blind en teamlid van het Zie je wel(?)-project, www.ziejewel.org

Allard Medema – ‘Mondfullness’

In het ei
In zijn project ‘Mondfulness’ bij Sensory MoMa nodigt Allard de bezoeker uit voor een meditatief eetmoment. Deze ervaring prikkelt de zintuigen en versterkt de connectie met het hier en nu, waardoor de bezoeker volledig wordt ondergedompeld in de beleving.

Mirjam Koornneef

Met een afgeronde opleiding als kunstenares en medeoprichter vanSensory MoMa en stichting Oren en Ogen Tekort en founder van Equal Recruitment, verbindt Mirjam mensen niet alleen in woord, maar vooral in daad. Waar anderen bruggen bouwen, brengt Mirjam mensen samen in een gedeelde kunstervaring. Haar talent om een geweldig team van kunstenaars te verzamelen, is op zichzelf al een kunst.

In dit video kunstwerk zijn gedichten te zien en te horen die gemaakt zijn door blinde mensen. Deze zijn gemaakt in de stad en aan zee. Ieder gedicht is ingesproken door de maker zelf. Op de achtergrond van ieder gedicht is een beeld te zien die verwijst naar een specifieke oogziekte denk aan staar, macula degeneratie, Usher, diabetes retina etc

Geeske van Voorthuijsen

Geeske van Voorthuijsen is een slechthorende Nederlandse grafisch ontwerper, bekendom haar werk en inzet voor de dovengemeenschap. Ze heeft zich onderscheiden doorhaar creatieve werk en haar betrokkenheid bij toegankelijkheid en inclusiviteit. Met een focus op de ervaringen van slechthorenden en doven. Ze is ook actief geweest in het ontwerpen van visuele communicatie die aandacht vestigtop de uitdagingen van slechthorenden, en pleit voor meer bewustzijn en begrip binnen de maatschappij. Haar werk benadrukt vaak de noodzaak van inclusieve ontwerpen die rekening houden met de behoeften van mensen met gehoorverlies.

Voor sensory MoMa maakte Geeske illustraties waarop alle zintuigen te zien zijn. En het logo is te proeven en te eten, gemaakt door Kirsten de Ven en Mirjam Koornneef.

Sensory MoMa heeft jouw hulp nodig

Maak een foto bij je favoriete kunstwerk of maak een video terwijl je het museum opeet en vertel daarin hoe het museum smaakt en wat je van het museum vindt! Post deze op je sociale media en tag ons erin 🙂
Doe een donatie om ons museum de hele wereld over te laten gaan, maar eerst een rondje Nederland!

Kijk op onze websites

www.orenenogentekort.nl/activiteiten of www.sensorymoma.nl voor toekomstige belevenissen.
Of mail ons op info@orenenogentekort.nl